Դասախոսություն 5. ԴԻՍՏԱՆՑԻԱՅԻ ԴԻՆԱՄԻԿԱՆ ԹԵՐԱՊԻԱՅԻ ԸՆԹԱՑՔՈՒՄ

Դիստանցիայի պահպանման հիմնական իմաստներից մեկը վերլուծության որակի ապահովումն է: Արդյունավետ աշխատանքային դիստանցիան նպաստում է այցելուի և թերապևտի միջև հուզական առումով չեզոք միջանձնային հարաբերությունների ձևավորմանը: Միայն նման դեպքում են երկու անձանց միջև հարաբերությունները համարվում բուժական (թերապևտիկ):

 

Չեզոք, չդատող, չգնահատող հարաբերությունները անհրաժեշտ պայման են որակյալ աշխատանքում:

 

«Դիստանցիա» գաղափարի վերաբերյալ պատկերացումները ձևավորվում են մինչև առաջին հանդիպումը: Այսինքն՝ յուրաքանչյուր ոք՝ տվյալ դեպքում թերապևտը և այցելուն, մինչև իրար հանդիպելն ունենում են «որոշակի անորոշ» պատկերացումներ միմյանց մասին: Աշխատանքային դիստանցիան ձևավորվում է հենց այդ նախնական պատկերացումների հիման վրա:

 

Ժամանակի ընթացքում միմյանց մասին պատկերացումները փոփոխվում են: Թերապևտը սկսում է ավելի լավ ճանաչել այցելուին, իսկ վերջինս նկատում է թերապևտի մարդկային հատկանիշները, որքան էլ որ թերապևտը ձգտում է չեզոք լինել: 

 

Այս տեղեկություններն ազդում են միջանձնային դիստանցիայի վրա, քանի որ փոփոխում, լրացնում և հարստացնում են պատկերացումները միմյանց մասին:

Երկարատև աշխատանքային հարաբերությունների ընթացքում դիստանցիայի խիստ պահպանումը վերանայման, ճշգրտման և ճկունացման կարիք է ունենում:

 

Ցանկալի է, որ թերապևտը, իր և այցելուի մոտ ձևավորված նոր պատկերացումներին համապատասխան, փոփոխություններ մտցնի «միջանձնային դիստանցիայի չափերի» մեջ:

 

Մշտապես հարկավոր է հիշել, որ դիստանցիայի հիմնական նպատակը բուժմանը նպաստելն է:

 

Ոչ մի չափազանց ջերմ, մտերիմ հարաբերություն չպետք է գերադասվի այցելուի շահերից:

 

Միջանձնային դիստանցիան այցելուի շահերին հմտորեն ծառայեցնելը պայմանավորված է թերապևտի մասնագիտական որակներով: Նրա թերապևտիկ հմտությունները և փորձը այստեղ մեծ դեր են խաղում: Որքան դրանք շատ են, այնքան ավելի մեծ «հուզական ալեկոծումների» կարող է դիմանալ «թերապիայի նավակը» և իր «անձնակազմը»՝ այցելուն և թերապևտը:

 

Թերապևտիկ աշխատանքի սկզբում, ցանկալի է, որ հոգեվերլուծողը խստորեն պահպանի միջանձնային դիստանցիան իր դասական արտահայտումներով, ինչպես սկսնակ վարորդը, որը պարտավոր է հնարավորինս ուշադիր և դանդաղ երթևեկել: 

 

Փորձի ձեռքբերմանը զուգահեռ՝ թերապևտն, այցելուի շահերից ելնելով, կարող է, որոշ չափով մեղմել, «խախտել» դիստանցիայի պահպանման խիստ կանոնները: Դա փորձառու մասնագետին հնարավորություն է տալիս, այցելուին վնաս չպատճառելով, միաժամանակ առավել արդյունավետ դարձնել աշխատանքը:

 

Վերլուծության պատմությունից հայտնի է, որ Զիգմունդ Ֆրեյդը եղել է իր մի այցելուի տանը և անգամ թաքուն այցելել է այն պարահանդեսը, որտեղ եղել է այդ այցելուն՝ դիտելու նրա վարքը:

 

Վերլուծական աշխատանքում և միջանձնային հարաբերություններում դիստանցիան կարող է որոշակիորեն մեծանալ և փոքրանալ, սակայն սահմանի խախտումն անթույլատրելի է:

 

 

 

Հոգեվերլուծական տեխնիկաները հոգեթերապիայում

Արա Չալիկյան

Խմբագրեց Նորա Վանյանը