ԲացՄուգ
Դասախոսություն 16. ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅԱՆ ԸՆԹԱՑՔՈՒՄ
Մեկնաբանությունը հոգեվերլուծական աշխատանքի ամենակարևոր մասերից մեկն է: Որակյալ մեկնաբանություն տալու ունակությունը կախված է աշխատանքային փորձից: Աշխատանքի առաջին շրջանում մեկնաբանություններ անում է հիմնականում վերլուծողը: Նա օրինակ է ծառայում այցելուին՝ մեկնաբանելով նրա ախտանիշներն ու գանգատները:
Դասական վերլուծության մեջ մեկնաբանություն ասելով` հասկանում ենք վերլուծման ենթակա նյութերի պարզաբանում, դրանց ենթագիտակցական իմաստների վերհանում, խոսքայնացում (վերբալացում):
Մեկնաբանությունների, պարզաբանումների և համատեղ քննարկումների շնորհիվ՝ հնարավոր է դառնում վերլուծվողի չգիտակցված, արտամղված հոգեկան վնասվածքների գիտակցումը, «հոգեկանի վերակառուցումը» և նոր վարքագծի ու հարաբերությունների ձևավորումը: Այս գործընթացը կոչվում է «մշակում» և ներկայացված է Զ․ Ֆրեյդի` 1914 թվականին հրապարակված «Վերհիշում, կրկնություն, մշակում» հոդվածում:
Ժամանակի ընթացքում այցելուն ավելի հաճախ է սկսում ինքնուրույն մեկնաբանություններ անել․ վերլուծում է սեփական խնդիրները, թեթևացնում կամ ամբողջովին լուծում դրանք և միժամանակ զարգացնում մեկնաբանություններ անելու իր ունակությունը:
Ցանկալի է, որ թե՛ թերապևտը և թե՛ այցելուն գիտական առումով «համեստորեն» մեկնաբանեն նյութը՝ չտալով վերջնական կարծիք:
Քանի որ այցելուի գիտակցությունը դեռ ի վիճակի չէ ինքնուրույն գտնելու ախտանիշի պատճառն, անիմաստ է նևրոտիկ անձնավորությունից պահանջել, որ նա գտնի իր պրոբլեմի պատճառահետևանքային լուծումը (պատասխանը):
Գանգատի պատճառը գտնելու համար ցանկալի է պատճառի հնարավոր շատ տարբերակներ տալ: Ենթագիտակցությունն այդ բազմաթիվ տարբերակներից ինքնուրույն կընտրի անհրաժեշտ մասերը և դրանցով կկառուցի միակ ճիշտ մեկնաբանություն պարունակող տարբերակը:
Տարբերակներից որևէ մեկին գնահատական տալ չի թույլատրվում, ցանկացած տարբերակ և մեկնաբանություն իրավունք ունի գոյություն ունենալու: Որևէ տարբերակի կամ մեկնաբանության վերաբերյալ նույնիսկ դրական գնահատականը կարող է արգելակել կամ խաթարել ենթագիտակցության հետազոտական և միաժամանակ ախտորոշիչ աշխատանքը:
Գանգատի պատճառը գտնելուն պես ախտանիշն անհետանում է: Խոսքը վերաբերում է նևրոտիկ ֆունկցիոնալ խանգարումներին, որոնց պարագայում չկա օրգանական ախտահարում: Այս օրինաչափությունն, ինչպես նշեցինք, ունի և՛ ախտորոշիչ, և՛ բուժական նշանակություն:
Օրինակ՝ եթե այցելուն ունի նևրոտիկ կպչուն վիճակ, և նա, ըստ իրեն, գտել է դրա պատճառն, ապա այդ վիճակը պետք է ինքնաբերաբար կարգավորվի: Քանի դեռ այդ կպչուն վիճակը վերացած չէ, նշանակում է՝ պատճառը գտնված չէ, կամ գտնված է պատճառի մի մասը:
Ինչպես և ամեն հարցում, վերլուծական «պատճառը» բազմագործոն է: Հնարավոր է, որ այցելուն գտել է գործոններից մի քանիսը, սակայն ոչ բոլորը: Այստեղ գործում է «բանալի-կողպեք» սկզբունքը: Եթե բանալու ատամիկներից մի քանիսը կամ նույնիսկ մեկը չի համապատասխանում կողպեքին, այն չի բացվում:
Հարկավոր է հատուկ ուշադրություն դարձնել այն հանգամանքին, որ մեկնաբանությունը կարող է հանգեցնել վերլուծվողի հոգեկան անհարմարության և վնասվածքի:
Մեկնաբանության հետևանքով՝ մարդիկ կարող են շատ ցավոտ պահեր ապրել: Որոշ դեպքերում նույնիսկ խորհուրդ է տրվում նրանց հետ աշխատել առանց մեկնաբանության: Առավել զգույշ պետք է լինել այն այցելուների հետ, որոնք ունեն հոգեմարմնական խնդիրներ, քանի որ նրանց հոգեկանը բավարար ճկուն չէ նորն ընդունելու հարցում:
Պարբերաբար այցելուին կարելի է հիշեցնել այն հանգամանքը, որ մեկնաբանությունը կրում է ենթադրության բնույթ: Ցանկալի է մեկնաբանությունները զուգորդել «հնարավոր է», «գուցե», «կարող է», «երևի» և այլ նմանատիպ արտահայտություններով: Դրանով ցույց ենք տալիս մեկնաբանության ոչ պարտադիր բնույթը:
Որոշ սկսնակ վերլուծողներ, հոգեբաններ և հոգեթերապևտներ երբեմն իրենց վաղաժամ և կոպիտ մեկնաբանություններով նպաստում են այցելուի, այսպես կոչված, «ակտինգ աուտ»-ին, երբ այցելուն ասես «դուրս է թռչում» հոգեթերապևտիկ հարաբերություններից: Նա կարող է բաց թողնել հերթական հանդիպումը կամ անգամ ընդհանրապես ընդհատել իր թերապիան:
Նման դեպքերից խուսափելու նպատակով՝ ցանկալի է պակասեցնել մեկնաբանությունների ինտենսիվությունը: Դա կնվազեցնի վերլուծվողի դիմադրություններն աշխատանքին, ինչն, իր հերթին, կնպաստի թերապևտիկ գործընթացի առավել արդյունավետ ընթացքին:
Վերլուծողի այդ ինտենսիվ, սակայն վաղաժամ մեկնաբանությունները կոչվում են «վայրի հոգեվերլուծություն»:
Նման երևույթ կարող է տեղի ունենալ նաև այն դեպքում, երբ այցելուն, դեռ բավարար վերլուծական հմտություններ չունենալով, «շտապում է լավանալ»: Բնական է, որ վերլուծական աշխատանքի որակը դրանից կտուժի, իսկ թերապիայի տևողությունը կերկարի:
Աֆորիզմներ
Ժամանակին ասված խոսքը ոսկի է:
Ամեն ինչ իր ժամանակն ունի:
Շտապողի կինը տղա չի բերում (հայկական)։
Մի՛ վնասիր:
Երբեք մի՛ ասա երբեք:
Հոգեվերլուծական տեխնիկաները հոգեթերապիայում
Արա Չալիկյան
Խմբագրեց Նորա Վանյանը
Դասընթացի բովանդակություն
ՀՈԳԵՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ ՄԵԹՈԴՆԵՐՆ ՈՒ ՏԵԽՆԻԿԱՆԵՐԸ ՀՈԳԵԹԵՐԱՊԻԱՅՈՒՄ
- Դասախոսություն 1. ՆԵՐԱԾՈՒԹՅՈՒՆ Անվճար
- Թեստ 1.
- Դասախոսություն 2. ՀՈԳԵՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ ՇՐՋԱՆԱԿ, ԿԱՄ «ԿԱԴՐ» Անվճար
- Թեստ 2.
- Դասախոսություն 3. ԱՇԽԱՏԱՆՔԱՅԻՆ ՀԱՄԱՁԱՅՆՈՒԹՅՈՒՆ, ԿԱՄ «ԱԼՅԱՆՍ» Անվճար
- Թեստ 3
- Դասախոսություն 4. ՎԵՐԼՈՒԾԱԿԱՆ ԴԻՍՏԱՆՑԻԱ Անվճար
- Թեստ 4.
- Դասախոսություն 5. ԴԻՍՏԱՆՑԻԱՅԻ ԴԻՆԱՄԻԿԱՆ ԹԵՐԱՊԻԱՅԻ ԸՆԹԱՑՔՈՒՄ Անվճար
- Թեստ 5.
- Դասախոսություն 6. ՏՐԱՆՍՖԵՐ ԵՎ ԿՈՆՏՐՏՐԱՆՍՖԵՐ Անվճար
- Թեստ 6.
- Դասախոսություն 7. ԲԱԶՄՈ՞Ց, ԹԵ՞ ԲԱԶԿԱԹՈՌ Անվճար
- Թեստ 7.
- Դասախոսություն 8. ՍԵԱՆՍՆԵՐԻ ՀԱՃԱԽԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ Անվճար
- Թեստ 8.
- Դասախոսություն 9. ՀՈՆՈՐԱՐԸ ԵՎ ՎՃԱՐՄԱՆ ՁԵՎԵՐԸ Անվճար
- Թեստ 9.
- Դասախոսություն 10. ԵՐԱԶՆԵՐԻ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆ Անվճար
- Թեստ 10.
- Դասախոսություն 11. ԱԶԱՏ ԶՈՒԳՈՐԴՈՒՄՆԵՐ՝ ԱՍՈՑԻԱՑԻԱՆԵՐ Անվճար
- Թեստ 11.
- Դասախոսություն 12. ԼՌՈՒԹՅՈՒՆ Անվճար
- Թեստ 12.
- Դասախոսություն 13. ԹԵՐԱՊԻԱՅԻ ՏԵՎՈՂՈՒԹՅՈՒՆԸ Անվճար
- Թեստ 13.
- Դասախոսություն 14. ՆԵՎՐՈԶԸ ՏՐԱՆՍՖԵՐՈՒՄ, ԿԱՄ «ԲԱԼԸ ՇՈԿՈԼԱԴՈՒՄ» Անվճար
- Թեստ 14.
- Դասախոսություն 15. ԻՆՉՊԵՍ ԴԻՄԵԼ ՄԻՄՅԱՆՑ Անվճար
- Թեստ 15.
- Դասախոսություն 16. ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅԱՆ ԸՆԹԱՑՔՈՒՄ Անվճար
- Թեստ 16.
- Դասախոսություն 17. ԹԵՐԱՊԻԱՅԻ ՍԿԻԶԲՆ ՈՒ ԱՎԱՐՏԸ Անվճար
- Թեստ 17.
- Դասախոսություն 18. ԿԱՐԵՎՈՐԸ՝ ՍԵԱՆՍԻ ՎԵՐՋՈՒՄ Անվճար
- Թեստ 18.
- Դասախոսություն 19. ԽՈՍԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ՝ ՍԵԱՆՍԻՑ ՀԵՏՈ Անվճար
- Թեստ 19.
- Դասախոսություն 20. ՕՐԻՆԱԿՆԵՐ՝ ԹԵՐԱՊԵՎՏԻ ԱՆՁՆԱԿԱՆ ԿՅԱՆՔԻՑ Անվճար
- Թեստ 20.
- Դասախոսություն 21. ԱՐՏԱՀԵՐԹ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐ Անվճար
- Թեստ 21.
- Դասախոսություն 22. ԱՐՏԱԱՇԽԱՏԱՆՔԱՅԻՆ ՀԱՐԱԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ Անվճար
- Թեստ 22.