Դասախոսություն 17. ԹԵՐԱՊԻԱՅԻ ՍԿԻԶԲՆ ՈՒ ԱՎԱՐՏԸ

Վերլուծական թերապիան, ինչպես գրեթե ամեն ինչ, ունի սկիզբ և վերջ: Միևնույն ժամանակ, կյանքում հանդիպող բազմաթիվ հասկացություններ չունեն հստակ ժամանակային կամ տարածական սահմաններ:

 

Բոլոր սահմանները պայմանական են և սահմանվել են մարդկանց կողմից: Օրինակ՝ բնության մեջ չկան հիվանդներ կամ առողջներ: Չկա հստակ սահման, որից հետո երեխան դառնում է երիտասարդ կամ մեծահասակ:

 

Ամեն ինչ հարաբերական է: Սահմանները և բաժանարար գծերը ստեղծում ենք մենք՝ հեշտացնելու համար մեր կյանքը, պարզեցնելու համար աշխարհաճանաչությունը: Թերապիայում նույնպես կան հասկացություններ աշխատանքի ժամանակային սահմանների վերաբերյալ: Ինչպես բոլոր տեսակի սահմանները, դրանք էլ են պայմանական բնույթ կրում:

 

Համատեղ աշխատանքի սկզբում այցելուն և թերապևտը պայմանավորվում են աշխատանքային կանոնների, փոխհարաբերությունների և մի շարք սկզբունքների վերաբերյալ: Սակայն ավարտի ժամկետները բաց են մնում:

 

Կարևոր է հոգեվերլուծական գործընթացի ավարտի վերաբերյալ բավարար պատկերացումներ ունենալ, սակայն կարևոր է նաև ճիշտ վերաբերվել հոգեվերլուծական գործընթացի մեկնարկին:

 

Հոգեվերլուծության մեջ անկարևոր մանրուքներ չկան՝ թե՛ կազմակերպչական, թե՛ բուն թերապևտիկ գործընթացների առումով:

 

Առաջին հայացքից, թերապիայի մեկնարկի վերաբերյալ, պետք է որ, հարցեր չառաջանային, սակայն յուրաքանչյուր այցելուի դեպքում թերապիայի սկիզբը տարբեր է՝ կախված վերլուծության մասին նրա տեղեկացվածության աստիճանից, թերապևտիկ աշխատանքի վերաբերյալ նրա սպասումներից և այլն:

 

Ցանկալի է նկատի ունենալ այցելուի ֆինանսական և անձնական հանգամանքները, նրա զբաղվածությունը՝ լիարժեք վերլուծական աշխատանք կատարելու առումով:

 

Բացի այդ, շատ կարևոր է հաշվի առնել նաև այցելուի հոգեբանական դիրքորոշումը, մոտիվացիան և նրա՝ հոգեվերլուծություն սկսելու «պատրաստվածությունն ու դրա աստիճանը»:

 

Լինում են բազմաթիվ դեպքեր, երբ նևրոտիկ անձնավորությունը, գտնվելով իրեն տառապանք պատճառող գանգատների ազդեցության տակ, դիմում է հոգեվերլուծության օգնության, կարծես դիմում է բժշկի՝ լիարժեք չպատկերացնելով հոգեվերլուծության էությունը:

 

Մի քանի սեանսից հետո տեսնելով, թե ինչպիսի խորքային շերտեր են ենթարկվում վերլուծության, ինչպիսի խնդիրներ են ի հայտ գալիս ենթագիտակցությունից և ինչ ծավալի աշխատանք պետք է ինքը կատարի վերլուծության ընթացքում՝ նա արտահայտված կերպով «դիմադրում է» դրան:

 

Լինում են դեպքեր, երբ այցելուն ընդհատում է իր վերլուծությունը դրա աշխատատարության կամ նախապես չհաշվարկված ծախսատարության պատճառով:

 

Աշխատանքի ընդհատումից խուսափելու համար հարկավոր է ներածական հանդիպումների ժամանակ հնարավորինս մանրամասն քննարկել սպասվող «դժվարությունները» և հնարավորություն տալ վերլուծվողին` ինքնուրույն ընտրելու թերապիան սկսելու ժամկետը և ինտենսիվությունը:

 

Հոգեվերլուծության ավարտ ասելով՝ հասկանում ենք վերլուծողի հետ այցելուի անձնական հոգեվերլուծության ավարտը:

 

Ֆրեյդը մի աշխատություն ունի, որը հատուկ նվիրված է վերլուծության ավարտին և կոչվում է՝ «Վերլուծություն՝ վերջնական և անվերջ»: «Վերջնական վերլուծություն» ասելով` նա նկատի ունի վերլուծող-վերլուծվող զույգի համատեղ աշխատանքը, որն, ի վերջո, մի օր ավարտվում է: «Անվերջ վերլուծությունն», ըստ Ֆրեյդի, հետագա կյանքում վերլուծվողի շարունակական ինքնուրույն վերլուծական աշխատանքն է:

 

Լինում են դեպքեր, երբ այցելուն ինչ-ինչ պատճառներով ընդհատում է իր աշխատանքը վերլուծողի հետ և որոշ ժամանակ անց շարունակում և ավարտում է այն մեկ այլ վերլուծողի հետ: Նշենք, որ այցելուի իրավունքն է՝ իրեն առավել համապատասխան մասնագետ ընտրելը:

 

Ի՞նչ ցուցանիշներ կարելի է դիտարկել վերլուծական աշխատանքի ավարտը փաստելու համար․

 

Իհարկե, անձնային համատեղ հոգեվերլուծության ժամանակ հնարավոր չէ վերլուծել անձի բոլոր խնդիրները: Առաջին հերթին՝ վերլուծվում են անձի «միջուկային», հիմնական խնդիրները: Երկրորդական բնույթի խնդիրները կամ վերլուծվում են «մնացորդային» սկզբունքով, կամ էլ այցելուն դրանք հետագայում վերլուծում է ինքնուրույն:

 

 

 

Հոգեվերլուծական տեխնիկաները հոգեթերապիայում

Արա Չալիկյան

Խմբագրեց Նորա Վանյանը