Դասախոսություն 19. ԽՈՍԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ՝ ՍԵԱՆՍԻՑ ՀԵՏՈ

Հոգեվերլուծական շրջանակի կարևոր մասերից մեկը սեանսի տևողությունն է: Հանդիպման որոշված տևողության պահպանումն աշխատանքային կանոնակարգի պարտադիր պայման է: Այն ուղղակիորեն նպաստում է վերլուծության որակին:

 

Միևնույն ժամանակ, աշխատանքային պայմանների ցանկացած խախտում (թերություններից բացարձակապես զերծ մնալն անհնար է) հարկավոր է ոչ թե քննադատել կամ անտեսել, այլ վերլուծել, հասկանալ դրա ներանձնային, ենթագիտակցական իմաստներն ու դրդապատճառները:

 

Ի տարբերություն «Թերապիայի սկիզբն ու ավարտը» նյութի (տես՝ Դասախոսություն 17)՝ այստեղ կդիտարկենք մի վարքագիծ, երբ այցելուն հարցեր է տալիս, մեկնաբանում կամ պարզապես ինչ-որ բանի մասին է խոսում վերլուծողի հետ ոչ թե սեանսի վերջնամասում, այլ սեանսի ավարտից անմիջապես հետո:

 

Սեանսի ավարտ ասելով՝ նկատի ունենք այն պահը, երբ կողմերն, ավարտելով վերլուծական աշխատանքը, հրաժեշտ են տալիս միմյանց: Երբ այցելուն կարևոր նյութը ներկայացնում է սեանսի վերջնամասում, վերլուծական շրջանակի խախտում տեղի չի ունենում: Սակայն, երբ նա հրաժեշտ տալուց հետո շարունակում է «խոսել» վերլուծողի հետ, դա արդեն համարվում է կանոններից դուրս:

 

Հոգեվերլուծական մոտեցումը տարբերվում է մյուս հոգեթերապևտիկ ուղղություններից ոչ միայն իր հոգեդինամիկ սկզբունքներով, այլ նաև այն ուշադրությամբ, բծախնդրությամբ և նույնիսկ խստությամբ, որով այն վերաբերվում է «աշխատանքային շրջանակի» յուրաքանչյուր՝ երբեմն նույնիսկ անկարևոր թվացող մասերին: Բացառություն չէ սեանսի ավարտից հետո տեղի ունեցող խոսակցությունների կարևորումը:

 

Ի՞նչ օգտակար և ախտորոշիչ իմաստներ կարող է պարունակել նման վարքագիծը վերլուծական աշխատանքի համար:

 

Նշենք, որ «Կարևորը՝ սեանսի վերջում» դասախոսության մեջ դիտարկված տարբերակներն արդիական են նաև այստեղ: Հիշեցման կարգով հակիրճ թվարկենք դրանք․

 

Երբ այցելուն շարունակում է խոսել սեանսի ավարտից հետո կարելի է նշված տարբերակներին ավելացնել հետևյալ հնարավորները․

 

 

Եթե թերապևտը տեղի տա այցելուի քմահաճույքներին, ապա վերջինս, հանձին մասնագետի, «կտեսնի» իր նման մի հուզական, նևրոտիկ անձնավորություն: Դա կնվազեցնի վստահությունը մասնագետի հանդեպ, ինչպես նաև՝ աշխատանքի որակը:

 

Եվ ընդհակառակը, եթե թերապևտը պահպանի աշխատանքային կանոններն ու վերահսկի իր հույզերն այցելուի նկատմամբ, կառաջանա ավելի մեծ վստահություն թերապևտի նկատմամբ և համատեղ աշխատանքը դրանից միայն կշահի:

Հայտնի է, որ, հոգեվերլուծական կանոնների համաձայն, սեանսների մեկնարկի ժամը, տևողությունը, հաճախականությունը և անցկացման վայրը ցանկալի է պահպանել անփոփոխ:

 

Կանոնակարգի պահպանումը կողմերի հոգեկաններում առաջացնում է, այսպես կոչված, «դոմինանտ օջախներ», կամ պայմանական ռեֆլեքսներ՝ նպաստելով կողմերի կազմակերպվածության զարգացմանը և արդյունավետ համագործակցությանը:

 

Վերլուծվողները ժամանակի ընթացքում փորձ են ձեռք բերում և սովորում են պահպանել կանոններն, այդ թվում՝ սովորում են նաև «տեղավորվել» պայմանավորված ժամանակի մեջ:

 

Ինչպես գիտենք, վերլուծական հարաբերություններն իրենց կանոնակարգային խստությամբ լարում են ստեղծում այցելուի հոգեկանում: Շատերի համար դա ծանր հոգեբանական բեռ է:

 

Պետք չէ մոռանալ, որ հոգեկան դժվարություններն ու անզորության զգացումը հաճախ ուղեկցում են այցելուներին, հատկապես՝ թերապիայի սկզբնամասում: Կտրվել «ապահով» սեանսից և «վերադառնալ ցավերով լի առօրյա կյանք» այդքան էլ հեշտ չէ:

 

Ուստի՝ թերապևտը պետք է ձգտի պահպանել մտերմության և աշխատանքային հարաբերությունների այնպիսի բալանս, որը, մի կողմից, կմեղմի այցելուի «գանգատներն» ու հոգեկան դժվարությունները, մյուս կողմից՝ կապահովի վերլուծական աշխատանքի բարձր որակն ու կայուն առաջընթացը:

 

 

Հոգեվերլուծական տեխնիկաները հոգեթերապիայում

Արա Չալիկյան

Խմբագրեց Նորա Վանյանը